Vogels
Roodbosje:
Het roodborstje eet voornamelijk op de grond levende insecten (vooral kevers) en slakken, wormen en spinnen. Van de herfst tot vroeg in de lente vormen wormen, fruit en bessen een belangrijk deel van zijn dieet.
De roodborst of het roodborstje (Erithacus rubecula) is een zangvogel uit de familie Muscicapidae (vliegenvangers). Hij waagt zich dicht bij huizen, vooral 's winters. Verder is het een zeer talrijke broedvogel van grote tuinen, parken en bossen.
Inhoud[verbergen] |
[bewerken]Beschrijving
De roodborst komt voor in grote delen van Europa tot bij de Poolcirkel en in West-Azië. 's Zomers broedt de roodborst in gaten en spleten in muren, aan slootkanten, in heggen, in klimop, in bossen, in parken en in tuinen. Het is een vrij gedrongen vogeltje en zowel mannetjes als vrouwtjes hebben een opvallende bruinrode tot oranje keel. De staart is roodbruin (niet rood zoals bij de gekraagde roodstaart), de rug bruin en de buik lichtgekleurd.
De exemplaren die men 's winters in de tuin ziet zijn veelal afkomstig uit noordelijker gelegen gebieden. Deze komen in de herfst naar de Lage Landen afgezakt, maar aangezien de bosterritoria dan reeds bezet zijn door onze inheemse exemplaren moeten ze hun toevlucht in tuinen zoeken. De broedvogels van Nederland en België zijn deels trekvogels die in Spanje overwinteren en deels overwinteraars, die dan vaak ook opschuiven naar stadstuinen.[2]
[bewerken]Zang
De zang is het hele jaar te horen. Hij begint 's ochtends te zingen als het nog donker is. Een bijzonderheid van de roodborst is dat ook de vrouwtjes zingen, vooral in de herfst.
[bewerken]Status in Nederland
Volgens SOVON steeg in de periode 1990-2007 het aantal broedparen. Maar dit komt vooral door het snelle herstel van de populatie na de strenge winter van 1996. Rond 2000 waren er bijna een half miljoen broedpaartjes.[3]
[bewerken]Trekgedrag
Het roodborstje heeft een intern kompas dat helpt bij het vinden van de trekrichting in het migratieseizoen[4] en is de eerste vogel waarbij dat is vastgesteld.
[bewerken]Galerij
[bewerken]Symboliek
Het roodborstje is het symbool voor de hoop, zoals de duif dat is voor de vrede.
[bewerken]Eten
Papagaai:
Het is in Nederland (nog) toegestaan om van sommige soorten in het wild gevangen papegaaien als huisdier te houden. Deze vogels komen goedkoop in de handel maar lopen vaak trauma's op waardoor ze als huiskamervogel minder geschikt zijn en allerlei vormen van neurotisch gedrag gaan vertonen zoals het uittrekken van de veren en onophoudelijk krijsen.
Papegaaien in de strikt taxonomische zin van het woord vormen een familie uit de orde van Psittaciformes (papegaaiachtigen), de Psittacidae. Hiertoe behoren ook de lori's, die soms als een aparte onderfamilie worden beschouwd.
Verder zijn er de kaketoes, die in de spreektaal ook papegaai genoemd worden. Ze behoren niet tot de familie Psittacidae. Zie cladogramonderaan bij sectie "Taxonomie".
Vaak worden met het woord papegaai alleen de grotere, ongekuifde vogels uit deze familie aangeduid. Echter, hier worden tot de familie van de Psittacidae (papegaaien) ook de kleine papegaaiachtigen gerekend zoals de parkieten en agapornissen. Deze familie telt in totaal 349 soorten.[1]die overwegend in tropische gebieden leven, hoewel er verschillende in subtropische, gematigde en zelfs sub-antarctische klimaten te vinden zijn.
Het woord "papegaai" is afkomstig van het Spaanse woord papagayo, dat op zijn beurt waarschijnlijk afgeleid is van het Arabische babagha en het Perzische babgha. Het Arabische woord is vermoedelijk uit West-Afrika ontleend. De Nederlandse vorm is mogelijk onder invloed van 'gaai' ontstaan.
Inhoud[verbergen] |
[bewerken]Kenmerken
Kenmerkend aan papegaaiachtigen is een sterke korte kromme snavel die zeer geschikt is voor het kraken van harde zaden en noten. De ondersnavel kan onafhankelijk van de bovensnavel worden bewogen. Papegaaien hebben een korte hals en vier tenen, waarbij twee tenen naar voren staan en twee naar achteren. Dit maakt de vogels tot zeer behendige klimmers. Bij het klimmen wordt ook de snavel gebruikt. In tegenstelling tot andere vogels hebben de meeste papegaaien geen vetproducerende stuitklier waarmee ze hun verenkleed in conditie kunnen houden. In plaats daarvan gebruiken Zuid-Amerikaanse papegaaien en de kaketoes hun donsveren, die verpulveren tot een poeder. Afrikaanse soorten zoals de grijze roodstaart hebben wel een stuitklier. De talg die door deze klier geproduceerd wordt verspreiden zij over hun verenkleed. Hierdoor is hun snavel voorzien van een grijs laagje.
Papegaaien zijn meestal kleurrijke vogels. Er zijn vaak geen uiterlijke verschillen tussen mannetje en vrouwtje, hoewel dit bij verschillende soorten wel het geval is. De vogels zijn beroemd om het imiteren van menselijke geluiden. Wilde papegaaien doen dit overigens niet, ook al leven ze in de buurt van menselijke nederzettingen.
[bewerken]Leefwijze
Papegaaien leven in groepen en hebben binnen de groep een vaste partner. In het papegaaienhuwelijk domineert het vrouwtje, dat 'pop' wordt genoemd. De vogels versterken hun band steeds weer door elkaar aandachtig te beknabbelen. Er heerst in de papegaaiensamenleving een duidelijke rangorde. Conflicten worden uitgevochten door te dreigen, in een later stadium grijpen de vogels met de poten naar elkaar en echt ernstige ruzies worden beslecht met de krachtige snavel. Omdat ze elkaar op die wijze ernstige verwondingen kunnen toebrengen zullen papegaaien snavelgevechten zo veel mogelijk vermijden.
Papegaaien brengen de meeste tijd door in bomen. Ze klauteren meer dan ze vliegen en vertonen zich zelden op de grond, hoewel er soorten zijn die zich overwegend of zelfs uitsluitend daar op houden. Papegaaien communiceren met elkaar door rauwe kreten die voor de mens hetzelfde klinken maar waarin de vogels allerlei nuances kunnen onderscheiden.[bron?]
[bewerken]Voedsel
Papegaaien eten een gevarieerd dieet. Zaden en vruchten zijn belangrijk, maar ook nectar, stuifmeel en ongewervelde dieren worden gegeten. Een klein aantal soorten voedt zich bovendien metaas of jaagt zelf. Van de kea (die meestal tot een andere familie, de Strigopidae gerekend wordt) is bijvoorbeeld bekend dat hij jonge stormvogels en schapen aanvalt en kan doden. De zeer kleinespechtpapegaaien zijn ook een uitzondering en kunnen zich met korstmossen voeden. Om het gif in sommige vruchtensoorten te neutraliseren eten sommige papegaaiensoorten klei. Daartoe bezoeken ze groepsgewijs (meestal) vaste plaatsen. Het is onmogelijk het dieet van papegaaien in de natuur voor huiskamervogels exact na te bootsen. Er zijn diverse uitgebalanceerde voedingen op de markt die voor een groot deel in de behoeften van de vogel kunnen voorzien, dit kan een pelletvoer zijn maar ook een uitgebalanceerde mengeling van zaden, noten, gedroogde groenten en gedroogde vruchten. Uiteraard is het belangrijk dat vruchten en groenten waar mogelijk vers gegeven worden. Ook de palmnoot is een heel belangrijke noot in de voeding van bijvoorbeeld Ara, grijze roodstaart, palmkaketoe en diverse andere papegaaiensoorten. Van de grijze roodstaart is bekend dat zijn natuurlijke dieet voor 80 procent uit de palmnoot bestaat. Ook deze palmnoot is tegenwoordig bij gespecialiseerde dierenwinkels te verkrijgen.
[bewerken]Papegaaien als huisdier
Papegaaien werden in de oudheid al door de Grieken gehouden die de vogels 'bittakos' noemden. Verder waren ze veel geziene gasten aan boord van schepen, waardoor ze in allerlei landen werden geïntroduceerd. Soorten die thans veel als huisdier worden gehouden zijn de amazonepapegaaien en de grijze roodstaart.
Papegaaien in gevangenschap accepteren de mens als partner en zullen diens aandacht proberen te trekken door zijn of haar stem na te bootsen. Omdat het zeer sociale vogels zijn, hebben ze veel aandacht nodig. Gebrek aan aandacht en verveling kunnen leiden tot onophoudelijk krijsen en verenplukken. In een papegaaiensamenleving geldt een strikte rangorde. Dominante vogels zitten meestal op hogere plaatsen dan ondergeschikte vogels. Een papegaai die regelmatig op het hoofd van zijn baas of op andere hoge plekken mag zitten kan zich snel dominant gaan voelen en zich ontwikkelen tot een bijtend en krijsend probleemdier. Papegaaien hebben ongeveer de intelligentie van een peuter. Ongewenst gedrag is snel aangeleerd en kan het meest effectief bestreden worden door de vogel totaal te negeren.
Papegaaien kunnen uitstekend leren praten maar het is niet onomstotelijk bewezen dat de vogel ook daadwerkelijk begrijpt wat hij zegt. Wel is uit onderzoek gebleken dat papegaaien woorden kunnen verbinden aan bepaalde voorwerpen en situaties. Grijze roodstaarten worden over het algemeen beschouwd als de beste praters.
Papegaaien kunnen een hoge leeftijd bereiken (50 jaar of meer) en het gebeurt dus nogal eens dat ze in gevangenschap hun eigenaar overleven.
Kiwi's:
De kiwi's of snipstruisen (Apterygiformes) zijn loopvogels die van nature alleen voorkomen in Nieuw-Zeeland. De vogel kreeg zijn naam van deMaori's. De naam is afgeleid van de kreet van het mannetje tijdens het paarseizoen en is dus een onomatopee. Volgens een Maori-mythecreëerde de god Tane de kiwi uit een kalebas.
De inwoners van Nieuw-Zeeland worden ook wel kiwi's genoemd en hetzelfde geldt voor veel andere aan dit land gerelateerde zaken zoals de Nieuw-Zeelandse dollar.
De kiwi's zijn bedreigd en worden sinds het einde van de 19e eeuw niet meer gegeten.
Inhoud[verbergen] |
[bewerken]Algemene beschrijving
Kiwi's zijn ongeveer even groot als een gewone kip en zijn dan ook met afstand de kleinste soort loopvogel (ratites). Uit onderzoek blijkt dat zefylogenetisch verwant zijn aan de casuaris en mogelijk tot de uitgestorven moa en alle andere loopvogels.
Voor de komst van de eerste mensen naar Nieuw-Zeeland, vermoedelijk tussen de 10e en 14e eeuw, waren er geen zoogdiersoorten, zodat deecologische niches die elders door zoogdieren ingevuld werden, door vogels en in mindere mate door reptielen werden bezet. Kiwi's konden zich zodoende onbedreigd ontwikkelen en namen er de plaats in van mollen en egels. Waarschijnlijk waren er toen 12 miljoen kiwi's. Tegenwoordig zijn er vermoedelijk nog zo'n 60.000.
[bewerken]Leefwijze
Kiwi's zijn sterk aangepast aan het leven op en in de grond. Ze hebben bijvoorbeeld wel vleugels, maar kunnen er niet mee vliegen. Hun vleugels zijn ongeveer 5 cm lang en vrijwel onzichtbaar onder het verendek. De botten van de meeste vogelsoorten zijn hol om gewicht te sparen, maar die van de kiwi bevatten merg, net zoals bij zoogdieren. De veren van kiwi's lijken op haar. Kiwi's hebben geen staart en drinken erg weinig.
De kiwi is een schuwe nachtvogel met een zeer goed reukvermogen, wat zeer ongebruikelijk is voor vogels, die normaal gesproken vooral afgaan op hun gezichtsvermogen. Aan het uiteinde van zijn lange, scherpe snavel heeft hij neusgaten. Bij de meeste vogels zitten de neusgaten bij het begin van de snavel en geen enkele andere vogelsoort heeft de neusgaten bij de snavelpunt. De kiwi is vrijwel blind. Hij voedt zich door deze snavel in de grond te steken om wormen, insecten en andere ongewervelden te vinden. Hij eet echter ook wel fruit, kleine krabben, amfibieën en rivierkreeften.
Sommige soorten kiwi's kunnen sneller rennen dan een mens. Met hun stevige, drie-tenige poten met scherpe nagels kunnen zij zich tegen niet te grote roofdieren verdedigen. Kiwi's zijn territoriumvogels.
Kiwi's zijn monogaam en leven in paren. Het broedseizoen is voornamelijk tussen het einde van de winter en de zomer. De eieren worden gelegd in bestaande holtes, zoals holle stammen en tussen boomwortels, maar ook wel in door het mannetje gegraven holen. In verhouding tot het lichaam van het vrouwtje is een kiwi-ei het grootste vogel-ei ter wereld, mogelijk met uitzondering van de kolibrie.
Kiwi's kunnen vermoedelijk tot ongeveer 20 jaar oud worden.
[bewerken]Taxonomie
Kiwi's behoren tot orde Apterrygiformes. Deze orde behoort tot de zogenaamde Paleognathae, samen met vier andere ordes: Tinamoes, Struisvogels, Nandoes en Kasuarissen en emoes. Dit zijn vogels die in het skelet (kaak en borstbeen) en het DNA kenmerken vertonen die bij alle andere vogels ontbreken. Vier ordes bestaan uit loopvogels, de Tinamoes kunnen ook vliegen.
De orde Apterrygiformes bestaat uit één familie, met één geslacht. Er zijn vijf soorten kiwi's en een aantal ondersoorten.
- Orde Apterrygiformes
- Familie Apterygidae
- Geslacht Apteryx
- Apteryx australis (Zuidereilandkiwi/bruine kiwi)
- Apteryx haastii (grote gevlekte kiwi/grote grijze kiwi)
- Apteryx mantelli (Noordereilandkiwi/Noordelijke bruine kiwi)
- Apteryx owenii (kleine gevlekte kiwi/kleine grijze kiwi)
- Apteryx rowi (Rowikiwi/Okarito bruine kiwi)
- Geslacht Apteryx
- Familie Apterygidae
Cladogram[1]
"gevlekte- of grijze kiwi's" |
|
||||||||||||
"bruine kiwi's" |
|
||||||||||||
[bewerken]Verspreidingskaart en afbeeldingen
[bewerken]Natuurbescherming
Alle soorten kiwi's staan op een rode lijst. De Noordereilandkiwi is een bedreigde vogelsoort, de Zuidereilandkiwi en de grote gevlekte kiwi zijn kwetsbare diersoorten. De kleine gevlekte kiwi, die alleen (nog) op kleine eilanden voorkomt, is er relatief het best aan toe, dat is een gevoelige soort. De in 2003 ontdekte Rowikiwi heeft voor de IUCN nog geen rodelijststatus, maar wordt door het Nieuw-Zeelandse overheid als ernstig bedreigd beschouwd.
In Nieuw-Zeeland wordt door regering (het Department of Conservation) en andere organisaties veel gedaan om de kiwisoorten te beschermen. Het voornaamste probleem is niet de aanwezigheid van de mens, maar die van in de koloniale tijd ingevoerde roofdieren zoals katten en hermelijnen en het varken. Er wordt geschat dat 95 % van de kiwi's het eerste levensjaar niet overleeft. De bescherming wordt op meerdere manieren aangepakt. Kiwi's worden bijvoorbeeld verplaatst naar plaatsen waar weinig roofdieren zijn of er wordt juist getracht het aantal roofdieren te beperken. Ook worden wel kiwi-eieren uit het nest gehaald, zodat de jonge kiwi het in het wild moeilijke eerste jaar in gevangenschap kan doorbrengen en later weer uitgezet kan worden.
[bewerken]Trivia
- In Nieuw-Zeeland is er een gezegde: Show them that kiwi's can fly! als iemand een moeilijke taak moet doen.
Maak jouw eigen website met JouwWeb